Việt Nam có rất nhiều đặc sản khô – các món ăn được chế biến sấy khô để bảo quản lâu – vô cùng độc đáo và hấp dẫn. Những đặc sản này không chỉ thơm ngon mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa vùng miền, rất thích hợp để làm quà biếu cho cả khách trong nước lẫn bạn bè quốc tế. Dưới đây là top 5 đặc sản khô làm quà biếu nổi tiếng và được ưa chuộng nhất để làm quà tặng, phân bổ từ Bắc chí Nam. Cùng Trâu gác bếp khám phá ngay nhé!

1. Thịt trâu gác bếp Tây Bắc

Thịt trâu gác bếp là đặc sản trứ danh của đồng bào dân tộc Thái ở vùng núi Tây Bắc Việt Nam. Những thớ thịt trâu được tẩm ướp gia vị (như muối, ớt, mắc khén – hạt tiêu rừng) rồi hun khói trên gác bếp cho đến khi khô săn lại. Miếng thịt đen óng mùi khói bên ngoài nhưng xé ra bên trong vẫn đỏ hồng, ngọt mềm tự nhiên.

Chính hương vị đậm đà, thơm ngon đặc biệt này đã giúp thịt trâu gác bếp trở thành biểu tượng ẩm thực Tây Bắc, ai lên vùng núi cao cũng muốn mua về làm quà. Món này có thể ăn ngay không cần chế biến, xé nhỏ chấm cùng chẩm chéo hoặc tương ớt đều ngon, rất tiện lợi để đãi khách.

Thịt trâu khô cũng khá quý và hiếm, giá thành cao (giá khoảng từ 900.000/kg tùy loại) nhưng xứng đáng để làm quà biếu sang trọng, lạ miệng.

>>> Có thể bạn sẽ cần: Mẹo chọn mua thịt trâu gác bếp ngon.

2. Mực một nắng Phan Thiết (Bình Thuận)

Mực một nắng – đặc sản nổi tiếng của vùng biển Phan Thiết, Bình Thuận – luôn nằm trong danh sách quà biếu được du khách yêu thích. Những con mực tươi vừa đánh bắt được sơ chế và phơi đúng “một nắng” giòn tan, đủ se khô bên ngoài nhưng vẫn giữ độ mềm ngọt bên trong.

Mực một nắng Phan Thiết khi nướng lên trên than hoa tỏa mùi thơm phức, thịt mực dai ngọt đậm hương vị biển cả. Dọc dải biển Việt Nam có nhiều nơi cho sản phẩm mực khô hảo hạng như Quảng Ninh, Khánh Hòa, Cà Mau… nhưng mực một nắng xứ Phan Thiết vẫn nức tiếng nhờ mình dày, vị ngọt và thơm.

Mực khô nói chung có ưu điểm bảo quản lâu, dễ vận chuyển và chế biến linh hoạt – có thể nướng xé chấm tương ớt, chiên giòn, xào hoặc nấu súp đều ngon. Nhờ hương vị thơm ngon và tiện lợi như vậy, mực một nắng luôn là lựa chọn hàng đầu để làm quà sau mỗi chuyến du lịch biển. (Giá tham khảo: khoảng 600.000 – 800.000 VNĐ/kg tùy kích cỡ mực.)

3. Bò một nắng Phú Yên (muối kiến vàng)

Bò một nắng là đặc sản trứ danh của vùng Phú Yên (du khách cũng có thể biết đến bò một nắng Krong Pa, Gia Lai với cách làm tương tự). Tên gọi độc đáo “một nắng hai sương” bắt nguồn từ quy trình chế biến công phu: thịt bò tươi (thường lấy phần thăn, đùi) được thái miếng và ướp với sả, ớt, muối, tiêu… rồi đem phơi qua một lượt nắng gắt, tiếp đó sấy nhẹ cho đạt độ khô khoảng 30-50%.

Nhờ vậy miếng khô bò vẫn giữ được độ mềm dai vừa phải, không bị cứng quắt. Khi thưởng thức, người ta nướng chín miếng bò khô trên than, xé nhỏ và chấm với muối kiến vàng (muối trộn xác kiến rừng rang chua cay độc đáo) – chính thứ gia vị “có một không hai” này khiến ai ăn một lần khó quên.

Bò một nắng không chỉ ngon miệng mà còn được coi là món quà du lịch ý nghĩa: mỗi phần bò một nắng muối kiến vàng như mang về một phần hương vị địa phương để tặng người thân vắng mặt trong chuyến đi. Đặc sản này rất thích hợp để làm quà biếu vì tên gọi lạ, hương vị lạ nhưng dễ ăn, ai cũng muốn thử. (Giá khoảng 450.000 – 600.000 VNĐ/kg tùy loại.)

4. Tôm khô Cà Mau

Nhắc đến quà biếu miền Tây không thể thiếu tôm khô Cà Mau, đặc biệt là tôm khô Rạch Gốc nổi tiếng. Tôm đất tươi được luộc và phơi nắng cho khô tạo ra những con tôm khô mình tròn, màu đỏ gạch tự nhiên, thịt chắc ngọt và thơm.

Đặc sản tôm khô Cà Mau từng vinh dự lọt vào Top 10 đặc sản Việt Nam năm 2017 – minh chứng cho độ nổi tiếng và chất lượng của sản phẩm này. Tôm khô rất bổ dưỡng (giàu đạm, canxi, omega-3…), lại thơm ngon dễ chế biến: có thể ăn ngay, làm món nhắm với củ kiệu ngày Tết, hoặc nấu canh, trộn gỏi, kho quẹt… đều hấp dẫn.

Với hương vị đậm đà và ý nghĩa (con tôm khô nhỏ bé nhưng gói ghém tình quê), đây là lựa chọn tuyệt vời để tặng người thân xa gần mỗi dịp sum vầy lễ Tết. Tôm khô đóng gói hút chân không có thể để được lâu và vận chuyển xa dễ dàng. (Giá tôm khô loại thượng hạng dao động 1.000.000 – 1.200.000 VNĐ/kg; các loại phổ thông khoảng 500.000 – 800.000 VNĐ/kg.)

5. Khô cá sặc U Minh (Bạc Liêu/Cà Mau)

Khô cá sặc là đặc sản dân dã đại diện cho hương vị miền Tây Nam Bộ. Cá sặc (loại cá đồng sinh nhiều ở vùng U Minh, Bạc Liêu – Cà Mau) được làm sạch, ướp muối vừa đủ rồi phơi khô dưới nắng. Thành phẩm là những con cá khô dẹt mình, thịt chắc và thơm đậm đà. Khô cá sặc mang nét mộc mạc, bình dị của ẩm thực miền sông nước.

Từ cá sặc khô, người ta có thể chế biến nhiều món “đưa cơm” vô cùng hấp dẫn: nào là gỏi xoài khô cá sặc, cá sặc khô rim me, cá sặc chiên giòn… Mỗi khi nhâm nhi cùng vài ly rượu đế hay bia mát thì thật không gì sánh bằng! Đặc sản này còn giàu dinh dưỡng với nhiều đạm, canxi, khoáng chất và vitamin có lợi, được cho là tốt cho sức khỏe (hỗ trợ tiêu hóa, bổ tim mạch, xương khớp, sáng mắt).

Khô cá sặc dễ bảo quản, hương vị độc đáo khó quên và giá cả khá phải chăng (chỉ vài trăm nghìn đồng một kg tùy loại kích cỡ cá). Đây sẽ là món quà biếu mang đậm hương vị thôn dã miền Tây mà bất cứ ai hoài nhớ đặc sản quê hương đều trân quý.

Tiêu chí chọn đặc sản khô làm quà biếu

Khi chọn mua đặc sản khô để làm quà, bạn nên lưu ý một số tiêu chí sau để món quà vừa ngon, ý nghĩa lại đảm bảo chất lượng:

• Nguồn gốc rõ ràng: Ưu tiên chọn đặc sản đúng địa phương chính gốc (có tiếng) và từ cơ sở uy tín. Sản phẩm có bao bì nhãn mác đầy đủ, ghi rõ nơi sản xuất, chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm… sẽ đáng tin cậy hơn.
• Chất lượng và hương vị: Quan sát màu sắc và độ khô ráo của sản phẩm. Đặc sản khô chất lượng thường có màu tự nhiên, hương thơm đặc trưng, không bị mốc hay quá ẩm. Nên chọn loại khô còn nguyên vẹn, không vụn nát, mùi không quá nồng (để phù hợp cả với người nước ngoài ít ăn đồ mắm khô).
• Khẩu vị của người nhận: Tìm hiểu sở thích và khẩu vị người được tặng để chọn món phù hợp. Thí dụ, người lớn tuổi có thể thích khô cá, tôm khô để nấu canh cho ngọt nước, trong khi bạn bè trẻ có thể thích khô bò, khô gà lai rai. Nếu tặng khách nước ngoài, nên chọn đặc sản khô dễ ăn, ít mùi quá mạnh, đóng gói đẹp mắt.
• Đóng gói và bảo quản: Chọn sản phẩm được đóng gói hút chân không hoặc bao bì kín, đẹp và chắc chắn để tiện mang đi xa. Bao bì tốt cũng giúp bảo quản đặc sản được lâu hơn và nhìn lịch sự khi biếu tặng.
• Giá cả hợp lý: Cuối cùng, hãy cân nhắc ngân sách và so sánh giá cả giữa các nơi bán. Đặc sản khô thường có nhiều loại với mức giá khác nhau (loại 1, loại 2…), bạn nên chọn loại ngon nhất trong tầm giá để làm quà thì món quà sẽ ý nghĩa hơn là chọn loại quá rẻ chất lượng kém.

Lưu ý khi bảo quản và vận chuyển đặc sản khô

Để đảm bảo đặc sản khô giữ được chất lượng thơm ngon nhất khi đến tay người nhận, bạn cần chú ý một số điều về bảo quản và vận chuyển:

• Bảo quản đúng cách: Sau khi mua, nên hút chân không nếu có thể và bảo quản đặc sản khô ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Đa số các loại khô có thể để nhiệt độ phòng trong vài tuần, nhưng để giữ độ ngon lâu hơn hãy cất vào ngăn mát tủ lạnh – cách này có thể giúp dùng được trong 2 – 3 tháng mà vẫn giữ độ thơm ngon.
• Đóng gói kín khi di chuyển: Khi mang đi xa, đặc biệt là đi máy bay, nên gói kỹ đặc sản khô trong nhiều lớp bao kín (bọc nilon, túi zip) để tránh mùi lan ra hành lý. Đặt các túi đặc sản vào giữa vali, xung quanh có quần áo đệm để tránh va đập và nhiệt độ cao.
• Quy định vận chuyển quốc tế: Nếu định gửi hoặc mang đặc sản khô ra nước ngoài, hãy tìm hiểu quy định nhập cảnh của nước đến. Nhiều quốc gia cấm mang theo các sản phẩm thịt khô hoặc hạn chế đồ hải sản khô vì lý do an toàn sinh học. Ví dụ: thịt trâu, bò khô thường không được mang vào một số nước như Úc, New Zealand, Mỹ… Ngược lại, các loại khô hải sản đóng gói có nhãn đôi khi được chấp nhận (nhưng tốt nhất vẫn nên hỏi trước).
• Thời hạn sử dụng: Chú ý hạn dùng của đặc sản khô (thường từ 3 – 6 tháng). Nên tặng quà khi sản phẩm còn mới để người nhận có thể để tủ dùng dần. Tránh để đặc sản quá lâu dễ mất độ ngon hoặc bị hỏng mốc.
• Kiểm tra trước khi dùng: Trước khi gửi tặng hoặc sử dụng, hãy kiểm tra nhanh gói đặc sản khô xem có dấu hiệu ẩm mốc, mùi lạ hay không. Nếu có, tốt nhất không sử dụng nữa. Còn nếu mọi thứ vẫn khô ráo thơm ngon thì bạn hoàn toàn yên tâm biếu tặng.

Hy vọng với những gợi ý trên, bạn sẽ chọn được món đặc sản khô ưng ý nhất để làm quà biếu. Mỗi đặc sản không chỉ là thức quà vặt ngon miệng mà còn chứa đựng tình cảm và hương vị quê hương – chắc chắn người nhận sẽ rất trân trọng và nhớ mãi!